Het bittere kruid - Marga Minco

Titel: Het bittere kruid
Auteur: Marga Minco

Samenvatting:
Het verhaal begint in 1939 als de Duitsers Nederland binnenvallen. De vrouwelijke ik-persoon komt met haar ouders in Breda terug. Ze waren net tijdelijk geëvacueerd vanwege de inval. Haar vader vindt niet nodig dat ze onderduiken, ook al is haar familie Joods. De ik-persoon denkt echter terug aan de tijd toen ze jonger was en denkt aan hoe ze toen al gepest werd omdat ze van Joodse afkomst was. De ik-persoon wordt ziek en tegelijkertijd verhuist de familie naar Amersfoort, waar al haar broer en diens vrouw Lotte wonen. Op een dag komt vader thuis met sterren die alle Joden dragen moeten. Ze zijn allen blij met deze gebeurtenis.
Het blijft echter niet bij alleen sterren; vader en Dave krijgen een oproep voor een werkkamp. Ze gaan niet, omdat vader een huidaandoening heeft en Dave net doet alsof hij een ziekte heeft door iets te gebruiken dat in een vreemd flesje zit. Op een gegeven moment komt het buurmeisje, die niet Joods is, van de ik-persoon langs en zegt dat ze een aantal spullen van de ik-persoon mooi vindt. Die antwoordt daarop dat het buurmeisje ze mee kan nemen, omdat zij er waarschijnlijk toch geen gebruik meer van kan maken. Nog steeds duiken ze echter niet onder, ondanks alle razzia’s die plaatsvinden, waar zelfs de zus van de ik-persoon bij opgepakt wordt. Weer komt er een oproep, maar nu voor allen. De ik-persoon, Dave en Lotte komen er onderuit met behulp van de dokter, die de ik-persoon en Dave nog steeds ziek verklaart, hoewel ze dat eigenlijk niet zijn. Lotte mag dan blijven om hen te verzorgen. Vader en moeder moeten wel weg. Zij gaan naar een getto in Amsterdam. 
Op een dag besluit de ik-persoon om haar ouders op te gaan zoeken in Amsterdam ook al was dat in die tijd levensgevaarlijk geworden voor Joodse mensen. In Amsterdam aangekomen besluit ze daar een tijdje te blijven. Tijdens haar bezoek komt er echter een inval in haar ouderlijk huis. Haar ouders worden opgepakt, de ik-figuur niet omdat ze nog net door de achterdeur kon ontsnappen. Helaas hangt haar jas dan nog in het huis met daarin haar identiteitspas. Daardoor weten de Duitsers alles van haar wat ze weten moeten en is de ik-figuur haar leven dus niet meer zeker. Ze laat nu haar haar verven en ondergaat als het ware een metamorfose. Dan besluit om naar Dave en Lotte te gaan. Weer gaat ze met de trein, nu naar Utrecht. Lotte en Dave worden echter opgepakt op het station en de ik-persoon is nu dus nog in haar eentje over. Ze gaat maar weer naar Amsterdam en daar helpt Wout haar een onderduikadres te vinden. Gedurende het einde van de oorlog wisselde de ik-persoon nog een aantal keren van onderduikadres.
Na de oorlog besluit de ik-persoon haar en oom en tante op te zoeken in Zeist (Die oom en tante zijn tijdens de oorlog niet opgepakt omdat da familie van haar tante niet-joods is). Daar ziet ze haar oom bij de tramhalte staan en ze is dus blij dat hij haar opwacht (Dat doet hij echter niet alleen op die dag, maar op elke dag van de week). Tenslotte gaat ook die oom nog dood.

Motieven:
- Eenzaamheid
- Dood
- Oorlog
- Angst

Thema:
Het leven van joden tijdens de tweede wereldoorlog. 

Titelverklaring:
'Het bittere kruid' is een verwijzing naar de slavernij die de joden vroeger doorstonden. Ter herinnering aan de slavernij eten joodse mensen tijdens een feest bittere kruiden. Het staat symbool voor de lijdensweg die men tijdens de slavernij ervaarde, en tijdens de oorlog. 

Motto:
Er rijdt door mijn hoofd een trein
vol joden, ik leg het verleden
als een wissel om...
                                            - Bert Voeten
Aan het begin van het boek staat dit motto. Met 'De trein vol joden' bedoelt Bert Voeten natuurlijk het afvoeren van alle joden naar de concentratiekampen. Met 'ik leg het verleden als een wissel om' is eigenlijk een mooie verwijzing naar de trein gemaakt. De schrijver wil op één of andere manier de wereld oorlog verwerken maar weet nog niet hoe, en dat blijft in zijn hoofd malen.

Literaire stroming:
Vlak na de oorlog staat de literatuur in teken van de oorlog. Dat was dus vooral in je jaren '50 en '60. Iedereen ging er op z'n eigen manier mee om, maar sommige schrijvers probeerden het in boeken te verwerken. Hoe verwerken schrijvers dat? is eigenlijk de vraag in de jaren '50 en '60.
Marga Minco schrijft best sober. Gevoelens worden eigenlijk niet weergegeven, maar alsnog ervaart de lezer wel de emotie. Naar mijn mening heeft Marga Minco dit gedaan omdat zeker in de jaren 50 en 60, iedereen zich nog erg bewust was van wat er allemaal in de Tweede Wereldoorlog had afgespeeld. Het spreekt eigenlijk voor zich en gevoelens kun je weglaten omdat men toch nog weet wat voor leed er allemaal werd aangericht. Om misschien die gevoelens erbij te beschrijven, zou het misschien wat 'te veel' worden en komt het niet meer zo goed tot zijn recht. 

Oordeel:
Ik vind het vooral heel bijzonder hoe Minco zonder gevoelens in het boek te verwerken, toch die gevoelens kan oproepen. Je voelt de angst als de duitsers bij d'r ouders onderduikadres aankomen. En het verdriet elke keer dat ze weer iemand kwijtraakt. Ik vond het daarom ook een heel goed boek en zeker om aan te raden.

Bronnen: 
(samenvatting) http://www.scholieren.com/boekverslag/50485